Mắt chính thị là gì? Mắt chính thị có bị tật khúc xạ không? Làm thế nào để duy trì mắt chính thị đúng cách? Đây là những câu hỏi nhiều người quan tâm khi kiểm tra thị lực hoặc chăm sóc mắt hằng ngày. Bài viết sau của Mắt Kính Nam Quang sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm mắt chính thị là mắt gì, cách nhận biết, nguyên nhân thay đổi thị lực và các phương pháp bảo vệ mắt phù hợp.
Mắt chính thị là mắt gì?
Mắt chính thị (emmetropia) là trạng thái khúc xạ bình thường của mắt khi không cần điều tiết. Trong điều kiện này, các tia sáng song song từ vật ở xa đi vào mắt sẽ hội tụ đúng trên võng mạc, tạo ra hình ảnh rõ nét và sắc nét.
Người có mắt chính thị nhìn rõ vật ở xa mà không cần đeo kính hỗ trợ. Khi đo thị lực, kết quả thường đạt mức 20/20 theo tiêu chuẩn quốc tế hoặc 10/10 theo cách đo phổ biến tại Việt Nam. Đây được xem là trạng thái lý tưởng về mặt quang học của mắt người.
Trong thực hành nhãn khoa, mục tiêu của các phương pháp phẫu thuật khúc xạ như SMILE, LASIK hoặc PRK là đưa mắt về trạng thái gần với chính thị. Điều này giúp người bệnh giảm hoặc không còn phụ thuộc vào kính khi nhìn xa.
Tuy nhiên, mắt chính thị không đồng nghĩa với mắt hoàn toàn khỏe mạnh. Một người có khúc xạ chính thị vẫn có thể mắc các bệnh lý khác của mắt như khô mắt, tăng nhãn áp, thoái hóa hoặc bệnh lý võng mạc. Vì vậy, dù thị lực tốt, bạn vẫn cần khám mắt định kỳ để kiểm tra toàn diện sức khỏe thị giác.
Đặc điểm của mắt chính thị là gì?
Mắt chính thị có những dấu hiệu khá rõ ràng trong sinh hoạt hằng ngày. Dựa vào các đặc điểm dưới đây, bạn có thể nhận biết tình trạng thị lực của mình một cách cơ bản.
- Khả năng nhìn rõ ở nhiều khoảng cách. Người có mắt chính thị nhìn rõ vật ở xa và đọc gần mà không gặp khó khăn. Thị lực ổn định trong điều kiện ánh sáng thông thường.
- Không cần kính hỗ trợ thị lực. Do hình ảnh hội tụ đúng trên võng mạc, mắt chính thị không cần dùng kính cận, kính viễn hay kính loạn để nhìn rõ.
- Ít xuất hiện cảm giác mỏi mắt bất thường. Khả năng điều tiết của mắt chính thị linh hoạt. Người có thị lực này ít bị nhức mắt hoặc căng mắt khi làm việc trong thời gian hợp lý.
Tầm quan trọng của việc duy trì mắt chính thị là gì?
Khi hiểu rõ mắt chính thị là gì, bạn sẽ thấy việc giữ thị lực ổn định có ảnh hưởng trực tiếp đến học tập, công việc và sinh hoạt hằng ngày.
- Hỗ trợ học tập và công việc hiệu quả. Mắt chính thị giúp bạn đọc tài liệu, làm việc với máy tính và tiếp cận thông tin nhanh, chính xác hơn.
- Giảm nguy cơ mỏi mắt và đau đầu. Thị lực ổn định giúp mắt ít phải điều tiết quá mức, từ đó hạn chế căng mắt và khó chịu kéo dài.
- Duy trì chất lượng cuộc sống. Nhìn rõ giúp bạn lái xe an toàn, tham gia thể thao và sinh hoạt hằng ngày một cách thoải mái hơn.
Sự khác biệt giữa mắt chính thị và các tật khúc xạ
Để bạn dễ so sánh và nhận biết nhanh tình trạng thị lực, bảng dưới đây tổng hợp sự khác biệt giữa mắt chính thị và các tật khúc xạ phổ biến.
| Loại thị lực | Cách hội tụ ánh sáng | Nguyên nhân chính | Biểu hiện thị lực | Kết quả đo thị lực | Phương pháp điều chỉnh |
| Mắt chính thị (Emmetropia) | Ánh sáng từ xa hội tụ đúng trên võng mạc | Cấu trúc nhãn cầu bình thường | Nhìn rõ cả xa và gần | Bình thường, 20/20 hoặc 10/10 | Không cần điều trị |
| Cận thị (Myopia) | Ánh sáng hội tụ trước võng mạc | Nhãn cầu dài hoặc giác mạc cong nhiều | Nhìn xa mờ, nhìn gần rõ | Giảm khi nhìn xa | Kính trừ, kính áp tròng, phẫu thuật khúc xạ |
| Viễn thị (Hyperopia) | Ánh sáng hội tụ sau võng mạc | Nhãn cầu ngắn hoặc giác mạc phẳng | Nhìn gần mờ, nặng có thể mờ cả xa | Giảm khi nhìn gần | Kính cộng, kính áp tròng, phẫu thuật |
| Loạn thị (Astigmatism) | Ánh sáng hội tụ tại nhiều điểm | Giác mạc hoặc thủy tinh thể cong không đều | Nhìn mờ, méo ở xa và gần | Giảm cả xa và gần | Kính trụ, kính áp tròng toric, phẫu thuật |
Mắt chính thị có thay đổi theo thời gian không?
Mắt chính thị không phải trạng thái cố định suốt đời. Dù bạn đang có thị lực tốt, mắt vẫn có thể thay đổi do tuổi tác, môi trường làm việc và thói quen sử dụng mắt hằng ngày.
Trẻ em và người trẻ có mắt chính thị có thể dần bị cận thị nếu học tập căng thẳng, dùng thiết bị điện tử nhiều và thiếu thời gian nghỉ mắt. Ở người trưởng thành và lớn tuổi, quá trình lão hóa tự nhiên có thể khiến mắt xuất hiện viễn thị, đặc biệt khi nhìn gần.
Cách nhận biết mắt có chính thị hay không?
Nhiều người nghĩ rằng mình nhìn rõ nên chắc chắn là chính thị. Thực tế, thị lực có thể giảm nhẹ mà bạn chưa nhận ra. Dưới đây là những dấu hiệu giúp bạn nhận biết cơ bản tình trạng mắt.
- Nhìn rõ ở cả xa và gần: Bạn đọc chữ nhỏ ở gần, nhìn biển báo từ xa mà không thấy mờ hoặc nhòe: Hình ảnh rõ ràng, không bị mất nét.
- Không bị mỏi mắt thường xuyên: Khi làm việc với máy tính hoặc đọc sách trong thời gian hợp lý, mắt không căng, không nhức và không đau quanh hốc mắt.
- Không cần nheo mắt khi nhìn: Nheo mắt thường xuất hiện khi hình ảnh không đủ rõ. Nếu bạn hiếm khi phải nheo mắt để nhìn rõ hơn, thị lực đang ở trạng thái tốt.
Nguyên nhân khiến mắt mất trạng thái mắt chính thị là gì?
Mắt chính thị có thể thay đổi theo thời gian do nhiều yếu tố khác nhau. Việc nhận biết các nguyên nhân phổ biến giúp bạn chủ động bảo vệ thị lực và hạn chế nguy cơ xuất hiện tật khúc xạ.
- Thói quen sinh hoạt không phù hợp. Đọc sách trong môi trường thiếu sáng, dùng thiết bị điện tử liên tục, giữ khoảng cách nhìn quá gần và thức khuya kéo dài khiến mắt phải điều tiết nhiều.
- Yếu tố bẩm sinh. Một số trẻ sinh ra đã có cấu trúc nhãn cầu hoặc hệ thống khúc xạ chưa hoàn thiện, làm tăng nguy cơ xuất hiện tật khúc xạ sớm.
- Yếu tố tuổi tác. Khi lớn tuổi, thủy tinh thể dần mất độ đàn hồi, khả năng điều tiết giảm. Đây là nguyên nhân phổ biến dẫn đến viễn thị tuổi già.
- Bệnh lý liên quan đến mắt. Các bệnh như đục thủy tinh thể, giác mạc hình chóp hoặc tổn thương võng mạc có thể làm thay đổi khả năng hội tụ ánh sáng.
Làm thế nào để duy trì mắt chính thị
Không có cách nào đảm bảo giữ mắt chính thị suốt đời. Tuy nhiên, chăm sóc mắt đúng cách giúp giảm nguy cơ tật khúc xạ và duy trì thị lực ổn định lâu dài.
- Kiểm soát thời gian dùng thiết bị điện tử. Hạn chế nhìn màn hình liên tục. Áp dụng quy tắc 20-20-20 để giảm căng thẳng điều tiết.
- Đảm bảo ánh sáng khi học và làm việc. Tránh đọc sách hoặc làm việc trong điều kiện thiếu sáng hoặc ánh sáng chói.
- Giữ khoảng cách an toàn khi nhìn gần. Khoảng cách từ mắt đến sách hoặc màn hình nên từ 30 cm trở lên.
- Nghỉ mắt định kỳ trong ngày. Sau mỗi 1 đến 2 giờ làm việc, nên nhìn xa hoặc nhắm mắt thư giãn trong vài phút.
- Thực hiện bài tập mắt nhẹ. Tập nhìn xa, xoay mắt và thay đổi tiêu điểm để giảm căng cơ mắt.
- Bổ sung dinh dưỡng tốt cho mắt. Tăng cường rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu vitamin A, C, E cùng omega-3.
- Khám mắt định kỳ. Nên kiểm tra thị lực 1 đến 2 lần mỗi năm để phát hiện sớm thay đổi khúc xạ.
- Tránh ánh sáng gây chói và tia UV. Không nhìn trực tiếp nguồn sáng mạnh. Dùng kính bảo vệ khi ra nắng.
- Sử dụng kính bảo hộ khi cần. Dùng kính chống ánh sáng xanh khi làm việc với máy tính hoặc môi trường đặc thù.
- Giữ vệ sinh và thói quen sinh hoạt tốt. Không dụi mắt bằng tay bẩn. Ngủ đủ giấc để mắt có thời gian hồi phục.
Các phương pháp điều chỉnh tật khúc xạ
Khi mắt không còn ở trạng thái chính thị, việc điều chỉnh tật khúc xạ cần dựa trên độ mắt, độ tuổi và nhu cầu sinh hoạt. Dưới đây là các phương pháp đang được áp dụng phổ biến trong nhãn khoa hiện nay.
Đeo kính gọng hoặc kính áp tròng
Đeo kính là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất để điều chỉnh tật khúc xạ. Sau khi đo thị lực, bạn sẽ được chỉ định loại kính và thông số phù hợp với tình trạng mắt.
Kính gọng dễ sử dụng và phù hợp nhiều độ tuổi. Kính áp tròng mềm mang lại sự tiện lợi khi vận động hoặc làm việc. Việc đeo kính đúng số và đúng thời gian giúp hạn chế tiến triển độ, đặc biệt ở trẻ em và người trẻ.
Chỉnh hình giác mạc ban đêm bằng kính Ortho-K
Ortho-K là kính áp tròng cứng đeo ban đêm, giúp định hình tạm thời giác mạc khi ngủ. Sau khi tháo kính vào buổi sáng, mắt có thể nhìn rõ suốt ban ngày mà không cần đeo kính.
Phương pháp này thường áp dụng cho người bị cận thị hoặc loạn thị nhẹ đến trung bình. Ortho-K được đánh giá cao trong việc kiểm soát tiến triển cận thị ở trẻ em nếu tuân thủ đúng hướng dẫn chuyên môn.
Phẫu thuật khúc xạ bằng laser
Phẫu thuật khúc xạ là giải pháp lâu dài cho người muốn giảm phụ thuộc vào kính. Các phương pháp phổ biến hiện nay gồm:
- SBK Lasik. Tạo vạt giác mạc bằng dao vi phẫu, sau đó dùng laser khử độ khúc xạ và đặt lại vạt.
- Femtosecond Lasik. Tạo vạt giác mạc hoàn toàn bằng laser, độ chính xác cao hơn so với dao cơ học.
- ReLEx SMILE. Phương pháp xâm lấn tối thiểu, không tạo vạt giác mạc, đường rạch nhỏ khoảng 2 mm, giúp phục hồi nhanh.
Các phương pháp này phù hợp với người có độ khúc xạ ổn định và đủ điều kiện giác mạc.
Phẫu thuật đặt kính nội nhãn Phakic
Phakic là phương pháp đặt thấu kính nội nhãn vào bên trong mắt, phía sau mống mắt và trước thủy tinh thể. Phương pháp này không can thiệp vào giác mạc.
Phakic thường được chỉ định cho người có giác mạc mỏng hoặc độ khúc xạ cao không phù hợp phẫu thuật laser. Đây là giải pháp hiệu quả trong những trường hợp đặc biệt, nhưng cần đánh giá kỹ trước khi thực hiện.
Câu hỏi thường gặp về mắt chính thị là gì
Mắt chính thị có cần đeo kính không?
Nếu mắt bạn là chính thị, nhìn rõ cả xa và gần, bạn không cần đeo kính điều chỉnh thị lực. Kính chỉ được chỉ định khi xuất hiện tật khúc xạ hoặc tình trạng mỏi mắt rõ rệt. Trong sinh hoạt đặc thù như chơi thể thao, lao động nặng hoặc tiếp xúc hóa chất, bạn nên dùng kính bảo hộ để bảo vệ mắt.
Người có mắt chính thị có thể bị cận hoặc viễn thị theo thời gian không?
Có. Mắt chính thị không phải trạng thái cố định suốt đời. Thị lực có thể thay đổi do tuổi tác, thói quen sử dụng mắt, yếu tố di truyền hoặc bệnh lý. Những yếu tố này có thể khiến mắt dần xuất hiện cận thị hoặc viễn thị theo thời gian.
Mắt chính thị có nhìn rõ vào ban đêm không?
Mắt chính thị thường cho khả năng nhìn ban đêm tốt hơn so với mắt có tật khúc xạ. Tuy nhiên, thị lực ban đêm còn phụ thuộc vào ánh sáng môi trường, độ nhạy võng mạc và sức khỏe tổng thể của mắt.
Có thể luyện tập để từ cận thị trở về chính thị không?
Không. Cận thị là thay đổi về cấu trúc nhãn cầu nên không thể phục hồi hoàn toàn bằng các bài tập thông thường. Việc điều chỉnh cần dùng kính phù hợp hoặc can thiệp y khoa theo chỉ định của bác sĩ.
Kết luận
Qua bài viết trên của Mắt Kính Nam Quang, hy vọng có thể giúp bạn hiểu rõ mắt chính thị là gì và vì sao cần duy trì thị lực ổn định theo thời gian. Chăm sóc mắt đúng cách và kiểm tra định kỳ sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ tật khúc xạ và bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh lâu dài. Chúc bạn luôn có thị lực tốt và sinh hoạt thoải mái mỗi ngày.
Mắt Kính Nam Quang
- CN1: 670 Sư Vạn Hạnh, P.12, Quận 10, HCM
- Hotline: 0933 60 30 38
- CN2: 53 Nguyễn Trãi, P. Bến Thành, Quận 1, HCM
- Hotline: 0946 00 81 10
- Website: https://matkinhnamquang.com/
- Fanpage: https://www.facebook.com/namquangmatkinh
- Instagram: https://www.instagram.com/nam_quang_optic
- Youtube: https://www.youtube.com/c/M%E1%BA%AETK%C3%8DNHNAMQUANG1958
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@matkinhnamquang
- Google map: https://maps.app.goo.gl/W4Ggu98GwKPRFVEv5
- Google map: https://maps.app.goo.gl/nD6HcN1Gqd3VFsLP7
